Тонзиллит гэж юу вэ?
Хоолойн арын хананд байрлах хос булчирхай үрэвсэхийг гүйлсэн булчирхайн үрэвсэл буюу тонзиллит гэж нэрлэдэг. Ихэвчлэн ангина, хоолойн мах үрэвсэх гэж нэрлэдэг.
Гүйлсэн булчирхай нь шүүлтүүрийн үүрэг гүйцэтгэдэг бөгөөд амьсгалын замд нэвтэрч, халдвар үүсгэж болзошгүй нянгуудыг эхний ээлжинд барьж авах хамгаалалт юм. Тэд мөн халдварын эсрэг эсрэгбие үүсгэдэг. Гэвч гүйлсэн булчирхай нь бактери эсвэл вирусын халдварт автаж үрэвсдэг.
Тонзиллит, ялангуяа хүүхдүүдэд түгээмэл тохиолддог. Энэ нь нэг удаа тохиолдох, эсвэл богино хугацаанд дахин дахин тохиолддог.
Өнөөдөр та бүхэндээ хоолойн өвчнийг эмчлэх нууц жорыг хуваалцая гэж бодлоо… Учир нь ихэнх хоолойн өвчнийг яг хөндүүр байхад нь өөрөө эмчлэх боломжтой юм. Гэтэл хүмүүс үүнийг мэдэхгүй идээлүүлээд халуурч хүндэрч цаашид тарианд орж үе мөчний хэрх өвчтэй болдог. Тэгвэл одоо бүгдээрээ яг хоолой өвдөх үед яах ёстойгоо мэдэж аваарай.
1.Хоолой хөндүүр оргисон л бол цонхыг заавал хааж унтах хэрэгтэй учир нь ихэнхдээ шөнө л хоолой хуурайшдаг юм.
2.Шөнө унтахдаа аль болох хөнжлөө толгой дээгүүрээ нөмөрч, хоолойг өөрийнхөө бүлээн чийгтэй агаараар чийглэх хэрэгтэй.
3.Хэзээ ч битгий шүлсээ хаяарай. Аль болох шүлсээ залгих хэрэгтэй. Энэ нь хоолойг чийглэх бөгөөд шүлсэнд агуулагдах лизоцим нь бактерийг устгаж гайхалтай нөлөө үзүүлнэ.
4.Зөвхөн буцалсан бүлээн хүйтэндүү усыг тогтмол ууж, хоолойг чийглэх хэрэгтэй. Дэлгүүрийн цэвэр уснаас бол Хужирт байж болно. Бусад нь ихэвчлэн хоолой хуурайшуулна.
5.Мөстөй ус, газтай хүйтэн ундаа болон пиво уухаас татгалзах хэрэгтэй. Энэ нь хоолойн өвчнийг улам даажруулдаг учир яг өвдөж эхэлсэн л бол хорих хэрэгтэй.
6.Тамхийг хатуу хорих хэрэгтэй. Учир нь хоолойг маш их хуурайшуулна. Ер нь өвдөлтийг намжиж хоолой зүгээр болтол нь хорих хэрэгтэй.
7.Хоолноос халуун хоол цай хэрхэвч идэж болохгүй, ялангуяа бэлэн хоол. Учир нь халуун шинж чанарын зүйлс хоолойн өвдөлтийг улам түргэсгэж, идээлүүлэх хандлагатай байдаг.
8.Чихэрлэг зүйлсийг багасгана. Учир нь эдгээр нь хоолойд наалдаж идээлэлтийг түргэсгэнэ.
9.Сүү ууж унтахгүй байх. Энэ нь ихэвчлэн хоолойг хуурайшуулж өвдүүлдэг.
10.Шүдийг заавал өглөө оройд угаах. Тэгэхгүй бол амны хөндийд бактер үржиж идээлэлтийг түргэсгэнэ.
11.Хоолойг тамединий уусмалаар их зайлахгүй байх. Зөвхөн өглөө оройд зайлах. Учир нь их хуурайшуулж, идээлэлтийг түргэсгэдэг. За ингээд та яг хоолой өвдөх энэ үед эдгээр аргуудыг хэрэглэж үзээрэй. Заавал нөлөөлнө гэж итгэж байна.
Тонзиллит шинж тэмдэг
Гүйлсэн булчирхайн үрэвслийн гол шинж тэмдэг нь гүйлсэн булчирхайд үрэвсэх, хавдах, өвдөх заримдаа амаараа амьсгалах, юм залгихад хэцүү болдог. Дараах шинж тэмдгүүд илэрдэг.
Хоолойн өвдөлт, эмзэглэл
Халуурах
Гүйлсэн булчирхай улайх
Гүйлсэн булчирхай цагаан эсвэл шар өнгийн бүрхүүл үүсэх
Хоолойд өвдөлттэй цэврүү эсвэл шархлаа
Толгой өвдөх
Хоолны дуршилгүй болох
Чихний өвдөлт
Залгихад өвдөх
Хүзүү эсвэл эрүүнд булчирхай хавдах, эмзэглэлтэй байх
Амьсгалахад саадтай байх
Ярианы өнгө өөрчлөгдөх
Хүүхдэд дараахь шинж тэмдгүүд илэрч болно.
Гэдэс базлах
Бөөлжих
Хоолойны өвдөлт
Хоол идэх, залгих хүсэлгүй болох
Тонзиллитийн шалтгаан ба эрсдэлт хүчин зүйлүүд
Бактерийн болон вируст халдварууд нь тонзиллит үүсгэдэг. Нийтлэг шалтгаан нь стрептококк (стрептококк) бактериар үүсдэг. Бусад нийтлэг шалтгаанууд нь:
Аденовирусууд
Томуугийн вирус
Эпштейн-Барр вирус
Парайнфлуенза вирусууд
Энтеровирусууд
Энгийн герпес вирус
Хүүхдүүд насанд хүрэгчдийнхээс илүү тонзиллит өвчнөөр өвчилдөг. 5-15 насны хүүхдүүд бактерийн халдвараас үүдэлтэй тонзиллитоор өвчлөх магадлал өндөр байдаг. Вируст халдвараас үүссэн тонзиллит нь бага насны хүүхдүүдэд илүү түгээмэл байдаг.
Хүүхдүүд сургууль эсвэл зусланд өөрсдийн насны хүүхдүүдтэй илүү их цагийг өнгөрөөдөг тул тонзиллит үүсгэдэг халдварыг амархан авч өвддөг.
Тонзиллит оношлогоо
Эмч биеийн үзлэг хийнэ. Тэд таны гүйлсэн булчирхайд улайсан, хавдсан, идээ бээр байгаа эсэхийг харна. Халуурч байгааг шалгана. Таны чих, хамар руу халдварын шинж тэмдэг хайж, хүзүүний хажуу тал хавдаж, өвдөж байгааг шалгана.
Хоолойн арчдас авна. Эмч хоолойны шүлс, эсийг стрептококкийн нян илрүүлэх шинжилгээ хийнэ.
Тонзиллитийн хүндрэлүүд
Зөвхөн бактери таны халдварыг үүсгэсэн тохиолдолд л хүндрэл гардаг.
Үүнд:
Гүйлсэн булчирхайн эргэн тойрон дахь идээний цуглуулга ( хэвлийн булчирхайн буглаа )
Дунд чихний халдвар
Амьсгалын асуудал эсвэл таныг унтаж байх үед зогсох, амьсгалах ( унтах апноэ )
Тонзилляр целлюлит буюу халдвар тархаж, ойролцоох эдэд гүн нэвтэрдэг
Тонзиллит ба стрептококкийн халдвар
