Хоолой нь өвдөж үзээгүй хүн гэж байхгуй. Энэ өвчний албан ёсны нэр томъёо нь хоолойн бах буюу ангин юм. Хүмүүс энэ өвчний хор уршгийг сайн мэддэгүй болоод тэр үү, тэрбүр тууштай эмчилдэггүй. Тэгтэл энэ өвчин хүндэрхээрээ зүрх, бөөр, үе мөчиндөө орж хүндээр өвчлүүлдэг.
Хоолойн өвчнийг хурдан эмчлэх хэрэгтэй
Хоолойн өвчнийг удаалгүй аль болох түргэн эмчлэх хэрэгтэй. Хоолой сэрвэгнэж, юм залгихад хөндүүрлэж бага зэрэг улайсан байх нь хоолой өвдөх анхны шинж тэмдэг юм. Эдгээр шинжүүд илрэх л юм бол тэр даруй арга хэмжээ авч эхлэх шаардлагатай.
Хөөрүүлсэн халуун сүү хоолойг цочроодог учраас ийм үедээ ууж хэрэггүй. Хоолой хөндүүрлээд байвал өдрийн турш 2-3 ширхэг каланхоэны (тасалгааны ургамал) навч удаан зажилж ид. Энэ ургамал бараг айл бүрд бий.
Хоолойгоо давстай усаар зайл
1 стакан халуун бүлээн усанд 1 хоолны халбагаар овоолон давс хийж уусгаад хоолойгоо зайлна. 3-4 удаа зайлсны дараа хоолойн өвчин бага дээрээ хүндрэлгүй дарагддаг. Марганцыг усанд өтгөн биш найруулаад өдөрт 2-3 удаа хоолойгоо зайлж болно.
Хоолойн өвчнийг анагаах шилмэл арга
1 литр үхрийн сүүнд 25-30 гр гацуурын мөчир хийж 15 минут чанана. Хэсэг хугацааны дараа сүүгээ шүүж өдрийн турш бүлээсгэж ууна. Мөчрийн оронд болж гүйцээгүй хялх ногоон боргоцойг хэрэглэж болно. Гэхдээ боргоцойг хагас цаг чанана.
Энэ сайхан амттай сүүг ууснаар та ханиад томууг ч эмчилнэ, тамир тэнхээ ч орно. Эртний оточ нар хоолой өвдсөн үед шөнө унтахдаа хоолой дээрээ зөгийн бал түрхсэн байцааны навч тавьж унтахыг зөвлөдөг байсан. Байцаан дээрээ пергамент цаас (нэвтрүүлэхгүйн тулд) тавиад гадуур нь ороолтоор орооно.
Зөгийн балаа бүрэн хаттал боолтоо авахгуй. Энэ арга өвчнийг нам дарна. Харин энэ зөвхөн ангинд төдийгүй хоолойны бусад өвчинд ч сайн. Саванд 1 стакан ус, тал стакан оросоор “анис” гэж ургамлын үр хийж зөөлөн гал дээр 15 минут чанана.
Шүүсний дараа энэ ханд дээрээ 1 цайны халбага зөгийн бал 1 хоолны халбага коньяк хийнэ. Тэгээд энэ бэлдмэлийг бүлээсгээд өдрийн турш ууж дуусгана.
сүүнд гацуурны мөчир хийж хоолойн зурган илэрцүүд
Зөвхөн насанд хүрэгсдэд
Хоолойн бахыг цэвэршүүлсэн керосиноор эмчлэх нэг ийм арга бий. Цэвэршүүлсэн керосиныг зузаан хөвөнгөөр шүүнэ. Тэгээд өвчтөнийг хоолойн мах нь нарны гэрэлд сайн харагдахаар нар руу харуулж зогсооно. Тэгээд модны үзүүрт хөвөн ороож керосиндоо дүрж базаад хэлийг нь халбагаар дарж байгаад керосиныг хоолойн маханд нь түрхэнэ.
Ингэсний дараа шүлсээ залгиж болохгуй. Шууд нулимж хаяна. Тэгэхдээ амаа зайлж хэрэггүй. Цаг болсны дараа 1 цайны халбага ургамлын тос уулгана. Ерөнхийдөө 2 удаа ийм эмчилгээ хийсэн байхад хоолойн бах өвчин эдгэрдэг. Харин хоолой идээлчихсэн байхад энэ арга тохирохгуй.
Төмс чанасан усны уураар утах
Чанасан төмсний ууранд хоолойгоо утах аргыг олон хүн мэднэ. Бага шг усанд жижиг төмс хальстай нь чанаад шөлөнд нь 2 ширхэг валидол хийнэ. Дээгүүрээ зузаан алчуур бүтээгээд ууранд нь хоолойгоо утна. Хоолойн ангиныг бөөрөнхий сонгины шүүсээр эмчилж болно.
Гэхдээ эдгээр жорууд зүрхний цусан хангамжын дутагдалтай, зүрхний хэм алдагддаг, ходоодны шархтай хүмүүст тохирохгуй. Мөн уушгины агшил хүчтэй явагддаг өвчтэй хүмүүс түүхий сонгино хэрэглэж болдоггүй.
ХООЛОЙ ӨВДӨХ, ХООЛОЙН ҮРЭВСЭЛ, ГҮЙЛСЭН БУЛЧИРХАЙН ҮРЭВСЭЛ ТОНЗИЛЛИТ ГЭЖ ЮУ ВЭ?
Тонзиллит гэж юу вэ?
Хоолойн арын хананд байрлах хос булчирхай үрэвсэхийг гүйлсэн булчирхайн үрэвсэл буюу тонзиллит гэж нэрлэдэг. Ихэвчлэн ангина, хоолойн мах үрэвсэх гэж нэрлэдэг.
Гүйлсэн булчирхай нь шүүлтүүрийн үүрэг гүйцэтгэдэг бөгөөд амьсгалын замд нэвтэрч, халдвар үүсгэж болзошгүй нянгуудыг эхний ээлжинд барьж авах хамгаалалт юм. Тэд мөн халдварын эсрэг эсрэгбие үүсгэдэг. Гэвч гүйлсэн булчирхай нь бактери эсвэл вирусын халдварт автаж үрэвсдэг.
Тонзиллит, ялангуяа хүүхдүүдэд түгээмэл тохиолддог. Энэ нь нэг удаа тохиолдох, эсвэл богино хугацаанд дахин дахин тохиолддог.
Тонзиллит шинж тэмдэг
Гүйлсэн булчирхайн үрэвслийн гол шинж тэмдэг нь гүйлсэн булчирхайд үрэвсэх, хавдах, өвдөх заримдаа амаараа амьсгалах, юм залгихад хэцүү болдог. Дараах шинж тэмдгүүд илэрдэг.
Хоолойн өвдөлт, эмзэглэл
Халуурах
Гүйлсэн булчирхай улайх
Гүйлсэн булчирхай цагаан эсвэл шар өнгийн бүрхүүл үүсэх
Хоолойд өвдөлттэй цэврүү эсвэл шархлаа
Толгой өвдөх
Хоолны дуршилгүй болох
Чихний өвдөлт
Залгихад өвдөх
Хүзүү эсвэл эрүүнд булчирхай хавдах, эмзэглэлтэй байх
Амьсгалахад саадтай байх
Ярианы өнгө өөрчлөгдөх
Хүүхдэд дараахь шинж тэмдгүүд илэрч болно.
Гэдэс базлах
Бөөлжих
Хоолойны өвдөлт
Хоол идэх, залгих хүсэлгүй болох
Тонзиллитийн шалтгаан ба эрсдэлт хүчин зүйлүүд
Бактерийн болон вируст халдварууд нь тонзиллит үүсгэдэг. Нийтлэг шалтгаан нь стрептококк (стрептококк) бактериар үүсдэг. Бусад нийтлэг шалтгаанууд нь:
Аденовирусууд
Томуугийн вирус
Эпштейн-Барр вирус
Парайнфлуенза вирусууд
Энтеровирусууд
Энгийн герпес вирус
Хүүхдүүд насанд хүрэгчдийнхээс илүү тонзиллит өвчнөөр өвчилдөг. 5-15 насны хүүхдүүд бактерийн халдвараас үүдэлтэй тонзиллитоор өвчлөх магадлал өндөр байдаг. Вируст халдвараас үүссэн тонзиллит нь бага насны хүүхдүүдэд илүү түгээмэл байдаг.
Хүүхдүүд сургууль эсвэл зусланд өөрсдийн насны хүүхдүүдтэй илүү их цагийг өнгөрөөдөг тул тонзиллит үүсгэдэг халдварыг амархан авч өвддөг.
Тонзиллит оношлогоо
Эмч биеийн үзлэг хийнэ. Тэд таны гүйлсэн булчирхайд улайсан, хавдсан, идээ бээр байгаа эсэхийг харна. Халуурч байгааг шалгана. Таны чих, хамар руу халдварын шинж тэмдэг хайж, хүзүүний хажуу тал хавдаж, өвдөж байгааг шалгана.
Хоолойн арчдас авна. Эмч хоолойны шүлс, эсийг стрептококкийн нян илрүүлэх шинжилгээ хийнэ.
Тонзиллитийн хүндрэлүүд
Зөвхөн бактери таны халдварыг үүсгэсэн тохиолдолд л хүндрэл гардаг.
Үүнд:
Гүйлсэн булчирхайн эргэн тойрон дахь идээний цуглуулга ( хэвлийн булчирхайн буглаа )
Дунд чихний халдвар
Амьсгалын асуудал эсвэл таныг унтаж байх үед зогсох, амьсгалах ( унтах апноэ )
Тонзилляр целлюлит буюу халдвар тархаж, ойролцоох эдэд гүн нэвтэрдэг
Тонзиллит ба стрептококкийн халдвар
Тонзиллит эмчилгээ
Таны эмчилгээ нь таны өвчлөлийн шалтгаанаас тодорхой хэмжээгээр хамаарна.
Эмийн эмчилгээ
Хэрэв таны шинжилгээнд нян илэрсэн бол антибиотик мэдрэг чанарын шинжилгээ хийж антибиотик эмчилгээг эхлүүлнэ. Танд эмч эмийг нэг удаагийн тарилга эсвэл хэдэн өдрийн турш залгих шахмал хэлбэрээр өгч болно. Шинж тэмдэг, зовиур нь 2-3 хоногийн дотор арилж, сайжирч эхлэх боловч эмчилгээний турш эмээ уух нь чухал юм.
Гэрийн эмчилгээ
Хэрэв танд вирус байгаа бол антибиотик нь тус болохгүй бөгөөд хүний бие халдвартай өөрөө тэмцэнэ. Иймд танд дараах зүйлсийг зөвлөж байна.
Үүнд:
Маш сайн амрах
Хоолой өвдөхөд туслахын тулд бүлээн шингэн уух
Амттай желатин, зайрмаг хоолойд наалдахгүй гөлгөр хоол идэх
Өрөөндөө сэрүүн манантай ууршуулагч эсвэл чийгшүүлэгч хэрэглэх
Хоолойг давстай бүлээн усаар зайлж угаах
Бензокаин эсвэл бусад эм агуулсан шахмалуудыг хүлхэж, хоолойгоо тайвшруулах.
Өвдөлтөнд өвдөлт намдаах эм уух
Тонзилэктоми буюу гүйлсэн булчирхай авах мэс засал
Гүйлсэн булчирхай нь дархлаа тогтолцооны чухал хэсэг тул эмч тэдгээрийг авахгүй байх тал дээр анхаардаг. Гэвч гүйлсэн булчирхайн үрэвсэл дахин давтагдах юмуу арилахгүй, эсвэл хавдсан гүйлсэн булчирхай нь амьсгалах, хооллоход хүндрэл учруулж байвал гүйлсэн булчирхайг авах шаардлагатай болдог. Гэхдээ тодорхой шалгуурыг үнэлсэнээр эмч тонзилэктоми хийдэг.
Тонзиллитээс урьдчилан сэргийлэх
Тонзиллитээс урьдчилан сэргийлэх хамгийн сайн арга бол эрүүл ахуйг сахих явдал юм.
Үүнд:
Биеийг чийрэгжүүлэх
Амны хөндийн ариун цэврийг сайтар сахиулах, шүдийг нь зөв угаалгаж сургах
Гараа ойр ойрхон угаах
Хоол хүнс, ундаа, сав суулга, шүдний сойз гэх мэт хувийн эд зүйлсийг хэн нэгэнтэй хуваалцахгүй байх
Хоолой өвдөж, тонзиллит өвчтэй хүнээс зай барих
Цоорсон шүдийг эмчлүүлэх
Хоолойгоо давстай усаар зайлах угаах, хамар угааж хэвших